DEHB’nin alt tipleri ve bu alt tiplerin belirtileri nelerdir?
Dikkat Eksikliği Bozukluğu: Hareketlilik ve dürtüselliğin daha az görüldüğü tiptir. Ağırlıklı olarak dikkate yönelik sorunlar yaşarlar.
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından oluşturulan tanı kriterleri şöyledir;
Aşağıdaki dikkatsizlik belirtilerinden altısının (ya da daha fazlasının) en az 6 ay süreyle, uyumsuzluk doğurucu ve gelişim düzeyine göre aykırı bir derecede sürmesi:
- Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez, okul veya iş yerinde, ya da diğer etkinliklerde dikkatsizce hatalar yapar.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.
- Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.
- Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini, ufak tefek işleri ya da iş yerindeki görevlerini tamamlayamaz (karşıt olma bozukluğuna ya da yönergeleri anlayamamaya bağlı değildir).
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.
- Çoğu zaman sürekli mental çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdir.
- Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder (örneğin; oyuncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar ya da gereçler)
- Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.
- Günlük etkinliklerinde çoğu zaman unutkandır.
Ailelerin gözünden Dikkat Eksikliği Bozukluğu:
- “sanki burada değil.”
- “Defterini veya kitabını sürekli unutuyor. Okulda ne ödev verildiğini hatırlamıyor, not da almıyor.”
- “Beni hiç dinlemiyor.”
- “Canı istediğinde dikkatini çok güzel topluyor. Bir saat uzunluğundaki filmi yerinden kıpırdamadan izliyor, 15 dakikalık ödevi tamalayamıyor.”
- “Dikkatini toplasa bir saatte bitecek ödev için bütün akşam uğraşıyoruz. En sonunda kavga ediyoruz.”
- “Ders çalış demekten yorulduk.”
Hiperaktivite Ve Dürtüsellik: Dikkate yönelik sorunların daha az olduğu, ağrılıkı olarak harekete, düşünmeden konuşma veya bir işi yapmaya yönelik olan tiptir.
Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından oluşturulan tanı kriterleri şöyledir;
Aşağıdaki hiperaktivite-dürtüsellik belirtilerinden altısının (ya da daha fazlasının) en az 6 ay süreyle, uyumsuzluk doğurucu ve gelişim düzeyine göre aykırı bir derecede sürmesi:
Hiperaktivite:
- Çoğu zaman elleri, ayakları kıpır kıpırdır ya da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.
- Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar.
- Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır (ergenlerde ya da erişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir).
- Çoğu zaman, sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklere katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.
- Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.
- Çoğu zaman çok konuşur.
Dürtüsellik:
- Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır.
- Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.
- Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer (örneğin; başkalarının konuşmalarına ya da oyunlarına burnunu sokar).
- Ailelerin gözünden Hiperaktivite Bozukluğu:
- “Hiç durmuyor, kıpır kıpır.”
- “Eli dursa ayağı durmuyor.”
- “Çok sakar.”
- “Hep kendi dediği olsun istiyor.”
- “Evde zapt edemiyorum, düz duvara tırmanıyor.”
- “Dur, yapma diyorum anlamıyor.”
Bileşik Tip: Hem dikkat eksikliği hem de hiperaktivite özellikleri gösterir.
Amerikan Psikiyatri Birliği DSM-IV tanı kriterlerine göre son 6 ay boyunca Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite tanı kriterlerinin karşılanması istenir.